Ọkpụkpụ mmadụ abụghị nanị ọkpụkpụ nchebe anyị. Ọzọkwa, anụ ahụ na-arụ ọrụ nke respiration na nnyefe.
A na-eme mgbanwe nke gas site na akpụkpọ anụ dịka a: akpụkpọ ahụ na-etinye oxygen, ma kpochapụ carbon dioxide. Site na ajirija a na-ewepụ ihe dị n'ime ahụ, nke na-eme ka ọrụ akụrụ. N'elu okpomọkụ dị elu ma dị ala, mmiri mmiri si n'ahụ ya na-apụ nanị site na akpụkpọ ahụ, n'oge a akụrụ na-ezu ike.
Ọ dị mkpa ịmara na akpụkpọ ahụ na-arụ ọrụ dị n'elu naanị ma ọ bụrụ na ọ dị ọcha, ya mere ọ dị mkpa iji nọgide na-adị ọcha n'anụ ahụ, na nwanyị dị ime nke a dị mkpa abụọ.
Iji hụ na akpụkpọ ahụ dị ọcha mgbe niile, ị ga-asa mmiri kwa ụtụtụ na mgbede, burucha ahụ gị otu ugboro n'izu. Gbanwee akwa ákwà akwa otu ugboro n'izu, gbanwee uwe ime akwa gị kwa ụbọchị. Ndị a bụ iwu kachasị mma nke nwanyị dị ime.
Nnọọ uru n'ihi akpụkpọ ahụ na ahụ ikuku bath. Nke a bụkwa otu n'ime ụzọ ọcha nke nwanyị dị ime. N'ezie, a ga-ewere ịsa ahụ ikuku n'èzí. Ọ bụrụ na ihu igwe na-ekpo ọkụ na anwụ na-acha, mgbe ahụ ọ kachasị mma iji saa ahụ mmiri na ndò. Ọ bụrụ na ihu igwe na-adịghị mma n'okporo ámá, mgbe ahụ ị kwesịrị ị na-asa batrị n'ụlọ. O juru anya, ma baths nke ikuku dị oke uru maka mammary glands. Oge nke ikuku bat bụ nkeji iri abụọ. Usoro dị otú a na-arụ ọrụ n'ahụ ahụ na-eme ka ike gwụ, belata ohere nke ịbanye na mkpịsị ụkwụ na-enye nwa ọhụụ n'ọdịnihu.
Ọ bụrụ na ị na-ekpebisi ike ime ka ara gị sie ike tupu ị na-eri nri n'ọdịnihu, rụọ ọrụ ndị a: saa ara gị na mmiri dị jụụ otu ugboro kwa ụbọchị, wee jiri akwa nhicha rụọ ya maka nkeji ise. Ị nwere ike ịmị ụbụrụ gị na cologne otu ugboro n'ụbọchị, nke mere na akpụkpọ ahụ ara ehi na-adị njọ, n'ihi ya, ọ ga-adịrị ha mfe ịnwụ mgbe ị na-aṅụ. Ụzọ ọzọ ị ga-esi mee ka ogbuo sie ike tupu ị mụọ nwa bụ ịkwa akwa akwa akwa si na iko. Ọ bụrụ na ị na-agbaso ihe ndị a nile iji dozie maka nri, ị nwere ike izere ọtụtụ nsogbu na ara, ebe ọ bụ na mgbawa na nịịlị - ihe na-emekarị na nke na-egbu mgbu.
Nsogbu ọzọ nke nne nwere n'ọdịnihu nwere ike ihu bụ mkpịsị ụkwụ. Maka obere ntụ, kwa, e nwere mmemme pụrụ iche nke a ga-arụ, na-emekarị na ihe ndị ọzọ dị ọcha nke nwanyị dị ime. Ekwesịrị ịmịnye mkpịsị ụkwụ ma mee ka obere oge gaa n'ihu, tupu usoro a, dịka, ị kwesịrị ịsacha ara gị na mmiri dị jụụ ma saa aka gị nke ọma na ncha. Ụzọ ọzọ dị irè nke ịgbatị eriri bụ site na mgbapụta ara. Ọ ka mma ịzụta maka nzube dị otú a ka ọ bụrụ obere mgbapụta nwa na-eji obere roba. Mee ka nwa ara na-eme ka ọ ghara ikpuchi ya, na mgbe ọ na-ejide onwe ya ka ọ na-ekuku ikuku, mgbe ahụ, na-ejide tube ahụ, hapụ ọnya ahụ ruo nwa oge n'ogo. Usoro a bara uru karịsịa na njedebe ikpeazụ nke afọ ime na ụtụtụ na mgbede.
Idebe onwe onye nke nwanyi di ime kwesiri ilezi anya ma oburu na obiara. N'ime afọ ime, a na-ewepụta ihe nzuzo nzuzo site na ikpu, nke bụ ezigbo usoro maka mmepụta nke bacteria, gụnyere pathogens. N'ebe a, idebe ịdị ọcha nke akụkụ ahụ na-ebelata na ugboro abụọ n'ụbọchị (ụtụtụ na mgbede) a ga-eji mmiri a na-asa sie ha. Ejila mmiri dị ọkụ maka ịsa. Ọ bụrụ na oke ahụ dị oke ma ọ bụ na-acha akwụkwọ ndụ-acha odo odo, jụọ dọkịta, ebe ọ bụ na ha nwere ike ịmalite ịmịnye ọrịa nke anụ ahụ. Site n'ọrịa nke ọrịa ahụ mgbe ị dị ime, ị pụghị ịkwa ahụ, ebe ọ bụ na ha nwere ike imetụta nwa ebu n'afọ na akpa nwa ma ọ bụ mgbe a na-amụ nwa.
Anyị ga-ekwukwa okwu ole na ole banyere mmekọahụ nke ndụ nke nwanyị dị ime. Na nkeji mbu, inwe mmekọahụ ga-ejedebe, n'ihi na ha nwere ike ịkpasu ime ime. N'ime ọnwa abụọ nke ime ime, a ghaghị ahapụ kpamkpam mmekọahụ, ebe ọ bụ na ihe ize ndụ nke ọmụmụ nwa oge dị oke elu, na enwekwara ike ibute ọrịa nke akụkụ anụ ahụ nke nwanyị dị ime.