Ruo n'oge na-adịbeghị anya, ihe e kere eke nke ị na-eyi n'okpuru obi gị, dị ka ụzụ, ugbu a, ọ gaghị enwe mgbagwoju anya na nwatakịrị. Ozu ahu na-etolite ugbu a, nke mere na site n'oge amu amu, dika aturu anya, isi isi. Tụlee otú nwatakịrị ahụ si gbanwee, mgbanwe ndị dị aṅaa na nwanyị dị ime, ya bụ, gịnị bụ mmepe nke afọ ime n'afọ 13?
Kedu ihe bụ nwa na otu esi agbanwe na izu 13 nke ịtụrụ ime.
Ya mere, obere nwoke a na-eche ma mara ihe karịa anyị chere. Ya mere, na izu iri na atọ nke ime ime, mmepe nke nwa a bụ:: nwata ahụ nwere ike ịnụ ísì nri nke nne na-eri; a na-emepụta akwara nke aka na ụkwụ aka iji mee ka ha na-akwagharị mkpịsị aka ha, na-amanye ma na-ejigide aka ha, na-aṅụ mkpịsị aka ha, na-akpaghasị na nsị na mmiri mmiri. Ahụ ike ihu na-arụkwa ọrụ, nke pụtara na ọ nwere ike ịchọta ọchị, na-amụmụ ọnụ ọchị na ọbụna gbaa ya! Ọzọkwa, nwa ebu n'afọ nwere ike imeghachi omume na ụda, ọkụ, ísì, ihe mgbu - ya bụ, ka ọ pụta ìhè na mpụga. Ya mere, jiri ọrụ ebube gị kwurịta okwu n'enweghị nsogbu, gụnye egwu obi ụtọ, gbalịa inweta ọtụtụ obi ụtọ dịka o kwere - nke a ga-adịrị gị abụọ mma.
Usoro nchịkwa, tinyere usoro ọkpụkpụ, na-arụ ọrụ nke ọma n'izu 13. A kwadebere maka ọgịrịga abụọ, a na-etinye aka na isi n'isi anụ ahụ. Azụla ezé iri abụọ na-echere oge ha.
Ọrụ nke mmepụta hormone, bụ nke na-acha odo odo, na mmalite nke ime ime, na-agafe na placenta. Dị ka ihe atụ, e nwere glands, pancreas nke na-emepụta insulin. A na-edozi ihe ndị bụ isi e ji mara nwoke ma ọ bụ nwanyị, mmekọahụ ahụ na-adị iche: ovaries nke ụmụ agbọghọ si n'agbata thoracic na-agbada n'ógbè pelvic na ebe a na-agbapụta ọbara n'ahụ; n'ime ụmụ nwoke, mkpụrụ akụkụ ahụ na-eme ka ọkpụkpụ na-etolite.
Ị ga-ekwere na obi nke ihe dị ka 7-8 cm n'ogologo ma na-eru 15-25 g kwa nfuli ụbọchị 23 lita ọbara! O siri ike iche n'echiche, mana ọ bụ ya.
Mmepe nke afọ ime: mgbanwe ndị na-eme n'ọdịnihu.
Na akpanwa gị ugbu a na-aba ụba ma, ebe ọ bụ na ebe ezughị ezu n'ebe a na-ahụ pelvic, ọ na-adanye n'ime oghere abdominal. Dị ka ọ dị, n'ụzọ dị otú a, ọ na-egbochi akụkụ ndị ọzọ. Obi ji nwayọọ nwayọọ na-agba.
Na izu nke iri na atọ, ihe kpatara egwu na ahụmahụ na-apụ n'anya. Dịka ọmụmaatụ, ihe ize ndụ nke ime ọpụpụ adịlarị obere, mkpụrụ ahụ, ọ bụ ezie na ọ bụghị zuru ezu, kama nchekwa. Ma, ọ dị mwute, ọ bụghị ihe niile kpatara nchegbu apụla. Ya mere, ọ bụrụ na ọ ga-ekwe omume, emela onwe gị ihe ọ bụla ma ọ bụrụ na ị na-eche na ị na-akwali na ala nke afo, dinara ala ma zuo ike, o yikarịrị ka ọ bụ ịmalite nke akpanwa.
Jide n'aka na nri gị na-agbapụ ma na-agụnye ihe niile dị mkpa n'oge a. Dị ka isi iyi nke calcium, akwụkwọ nri akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ, lentil, apụl, kiwi, persimmons na isi osisi ndị ọzọ na-atụ aro.
Ọ bụrụ na emebiela nkwarụ, gee ntị na ya, echefula oge ndị ahụ. Ma, lelee onwe gị anya, ị mara mma ugbu a!