Kesaa uche
Mmetụta nke mmetụta uche abụghị mgbe niile dị ka ọnụ ọgụgụ nke ihe omume ahụ: ị nwere ike imeta ya n'ụzọ siri ike n'ihi esemokwu gị na di gị, nakwa n'ihi iko agbaji. Ọ bụrụ na ụjọ gwụrụ gị n'ihi ihe ndị dị mkpa, mee ka ọnụọgụgụ nke ọnọdụ ndị na-eme ka ị nwee mmetụta dị mma, dịka ọmụmaatụ, imelite ọdịmma ma ọ bụ gbasaa njikọ nke nkwurịta okwu.
Gbanwee
Ihe kachasị mkpa nke usoro a abụghị ịhapụ mmetụta ahụ n'onwe ya: ma ịchọta ya ozugbo o kwere omume ma ọ bụ iji dochie ya ọzọ. Ụfọdụ nwere ike nrọ maka ihe obi ụtọ ("Ana m edina n'akụkụ oké osimiri"), ndị ọzọ - iji mepụta ihe mgbaru ọsọ nke ha ("M na-edi ya maka maka ...").
Na-eche
Mgbe ụfọdụ, ọ dị mkpa ka ọ dịkarịa ala na-ewepu oge ndụ na-enweghị isi nke echiche na-ezighị ezi. Debe ihe ndị na-adịghị arụ ọrụ, pụọ na ụfọdụ ndị na-adịghị amasị gị, kwụsị ikiri TV.
Ụdị ịda mbà n'obi
Onye ọ bụla maara na ịdị umengwụ bụ ọganihu nke ọganihu, na anyaụfụ bụ ihe mkpali dị mma maka mmezu dị ukwuu. Oge ezigbo oge ndị ọkachamara si Mahadum Virginia hụrụ na ịda mbà n'obi. N'ịmụta usoro ya ruo ọtụtụ afọ, ha bịara ná nkwubi okwu ahụ,
na splin na-enyere ndị mmadụ aka ọ bụghị naanị na nkịtị site na nsogbu siri ike, ọnwụ ma ọ bụ nhọrọ na-egbu mgbu, ma na-akpalikwa ikike nyocha na ike, yana ọchịchọ maka izu okè. Dị ka otu n'ime ndị isi nke ọmụmụ Andy Thompson si kwuo, ịda mbà n'obi bụ usoro okike e kere eke nke na-enyere aka ime mgbanwe n'ọnọdụ ọhụrụ ma kwaga n'usoro ndụ ọhụrụ. Ọnọdụ dara mbà n'obi, Dr. Thompson na-atụnye ọkụ, nke na-enyere aka ibuso ọrịa ahụ agha. Site n'ịkụda ya, anyị na-awakpo usoro nke ịgwọ onwe onye. Ọ bụ ya mere anyị ji adụ gị ọdụ ka ị zere ịṅụ ọgwụ ndị na-agwọ ọrịa n'oge ọ bụla o kwere omume. Nke a anaghị adị mkpa mgbe niile.
Ikpe ndị dọkịta
Kemgbe ụbịa nke afọ a, steeti ga-enye ohere iji hụ na onye ọ bụla na-esite n'aka ọrịa ahụ ike. A na-echebe nchebe megide nleghara anya nke ndị dọkịta site na usoro mkpuchi mkpuchi ahụike. Nhazi a ga-eme dika onye ọka iwu nke onye ahụ merụrụ ahụ, site na ya ga-amalite ịkwụ ụgwọ. Ndi oru ochichi choro ime ka ndi mmadu noo n'onye a.
Ike aka
Ị na-amanyekarị di gị? Ọ bụrụ na ọ bụghị, oge eruo ka ị gụnye akụkụ nke iwu a chọrọ kwa ụbọchị. A sị ka e kwuwe, usoro a abụghị naanị obi ụtọ, ma ọ bara uru. Dị ka ndị na-agwọ ọrịa si kwuo, ọ na-arụ ọrụ nke ụbụrụ na-achịkwa mmepụta nke ihe ndị na-eme ka alụmdi na ụba na-ebuwanye ibu na-egbochi nchedo nrụgide. Ndị ọkà n'akparamàgwà mmadụ kwenyere na ọhụụ ọ bụla na-eme ka ọ dị anyị mkpa mgbe nile maka nchebe, nkasi obi, ịdị n'otu na ịhụnanya.
N'asụsụ abụọ
Maka na gburugburu ebe obibi gị, ndị mmadụ na-asụ asụsụ abụọ ma ọ bụ karịa. Ihe ha ga-eme bụ ihe doro anya: ha nwere ohere maka nkwurịta okwu, ohere ha nwere inweta ọrụ ùgwù dị elu. Otú ọ dị, dị ka ọmụmụ, ikike ikwu okwu, ịgụ ma na-eche echiche n'ọtụtụ asụsụ abụghị nanị akụkụ nke na-akọwa ọdịiche dị n'etiti ha. Ọmụmụ asụsụ na mgbe ụfọdụ na-eme ka ikike iche echiche na mma ncheta. Ya mere, ọ bụrụ na ị na-echeta nanị mkpụrụokwu ole na ole dị n'asụsụ mba ọzọ, ọ bụ oge iji chọpụta ọmụmụ ihe ka njọ. Izizi asụsụ a mgbe ị maara afọ, ị ga - enweta ezigbo ego: ị ga - eji oge nke atọ na - amụta ihe ọhụrụ karịa na mbụ. Dika onye neurophysiologist American si na University of Yale Douglas Kay si kwuo, ịmụ asụsụ bụ otu n'ime ụzọ ndị kasị dị irè iji mee ka ụbụrụ na-ada ụda. Ya mere, nke a bụ ezigbo ohere, ebe ọ bụ na ọ dị ndụ n'oge agadi, iji zere ọrịa Alzheimer.